Sabtu, 30 Oktober 2010

LONTAR PIDARTANING MPU WITADHARMA & PANGELING DUKUH GAMONGAN

3. Bait Lain Dari Lontar Pidartaning Aranikang Gunung Angetaning Bali, Iki Palanya (Bhisama) Mpu Witadharma.

. . . ika ta elingakna awali watek Ratu Bali, para mantri, miwah sawengkwanira kabeh, ring sasih kadasa ngaturang pamalik sumpah, macaru manca sanak, nista, madya, mautama, kang kautamanya kebo, kang nistanya bebek, kang madyanya angsa, ngadasa temwang ngaturang apisan, ika ta madasar ring tu (tunggul?), kang utama lwihing sakti aranya, katemu maring sentananya, sang ratu wenang ke Lempuyang, sang manenggekin purane di Lempuyang, sasapta aneng Bali ika . . .
(Pidartaning Aran Ikang .. 10b).

Arti Bebas: 
. . . itulah diingat pujawalinya, para raja-raja Bali, para mentri, termasuk yang dikuasainya semuanya, pada waktu sasih kadasa menghaturkan pemalik sumpah, caru pancasanak, utamanya kerbau, nistanya bebek, menengahnya angsa, setiap sepuluh tahun sekali, menghaturkan itu, itu berdasarkan . ?. . yang utama luwih sakti namanya, yang ditemukan oleh keturunan sang ratu wajib melaksanakan yadnya ke pura Lempuyang, termasuk tujuh gunung yang ada di Bali . . .

4. Lontar Pangeling-eling I Dukuh Gamongan, Kadawuhan Pangandika Antuk Ida Anake Agung, I Gusti Ngurah Made Karangasem.

Dukuh Gamongan, ira ngidih sukaan I Dukuh Gamongan, tunasang ira kasidian, teken bhatara ditu digunung Lempuyang, di Bukit Bisbis, di Telaga Sawang, yen suba ira makantos maan pamuktian dini di Karangasem, tur asing-asing gebug ira sida kalah baan ira, ira ngebug Sibetane, ira ngaturang abah-abah sapradeg tur ira ngadakang acin-acin Bhatarane ditu, di Lempuyang, di Bukit Bisbis, di Telaga Sawang, tur ira manyiwi kema, tur ira ngadakang juru sapuh, mamahayu, nureksayang sane rusak, pepayone di Bukit Bisbis, di Telaga Sawang lempuyang sane kapahayu baan Dukuh Gamongan, kenehe masangkepin, tur mitindihan I Dukuh Gamongan, manukuhan, manisyanin, tur ira tusing ngenain I Dukuh Gamongan pejah panjing, cacamputan, tetegenan, tan kawasin gentosin sentanane Dukuh Gamongan, raris I Dukuh Gamongan, matur suci sarwa alus ke Lempuyang, ke Bukit Bisbis, ke Telaga Sawang, nunasang Ida Anake Agung kasidian, nunasang I Gusti Ngurah Made Karangasem kasidian, raris I Dukuh Gamongan, ngaturang kakuluh ring Ida Anake Agung, Ida I Gusti Ngurah Made Karangasem, kaswen raris kagebug sibetane, raris kalah, sibetane sareng I Gusti Ngurah Made Karangasem, kalah sibetane, Ida Anake Agung, Ida I Gusti Ngurah Made Karangasem, nawuhin pangandikane kocap ring arep, ring I Dukuh Gamongan manenggekin, purane di Lempuyang katemu teken santanane, manisi manureksa, saha sareng ring wong babanjaran Tuminggal, Katuarah, Siladumi, Sekar Gunung, saika kadauhan antuk anake agung, Ida I Gusti Ngurah Made Karangasem, awake tatangan banjar pada makejang, Tuminggal , Katuarah, Siladumi, Sekar Gunung, ira ngidih suka tekening awake, yen suka tumuta magusti teken ira, ira manyempal gumi Tuminggal, Katuarah, Siladumi, Sekar Gunung, sajeroning wates Tuminggal, sajeroning Banjar Katuarah, sajeroning Babanjar Siladumi, pragat ta wates sasempalan kelod pangkung muncar, narestes pangkung nedunang, memates penyampuan tukad Tuminggal malih nedunang memates tukad Nyuling, nerestes tukad nyuling, ngasoran memates batan carik sogsogan, mabiluk nganginang nugel bulih, papageran sela agung, saregsegan delod banjar siladumi netes pepageran, nganginang memates pangkung, dajan badawang maniti pangkung mates ring buluh, numbak mates Tuminggal kayehan Tibulaka niti tukad memates penyampuhan, bulih cendol, saika pragata, kapandikayang mamahayu, purane ring Lempuyang, miwah manyangkepin, anureksa yan sang wenang paka pahayu ring pura Gamongan, sajeroning ta sasempalan kalih kalaning sasih kadasa, kalih sasih kapat, I Bandesa Basangalas, maturan suci pabangkit, ring Bhatara Hyang Gnijaya, ring Lempuyang, kaempon baan I Dukuh Gamongan.
(Lontar Pangeling-eling I Dukuh Gamongan).

Arti Bebas:
           Dukuh Gamongan, saya minta pemberkatan I Dukuh Gamongan, mohonkan saya tuah, dengan Bhatara yang  berstana digunung Lempuyang, di Bukit Bisbis, di Telaga Sawang, kalau sudah dapat hasil disini di Karangasem, dan setiap saya serang dapat saya taklukan, saya serang Sibetan, saya menghaturkan seperangkat busana pura dan mengadakan apacara dan upakara Bhatara disana di Lempuyang, di Bukit Bisbis, di Telaga Sawang dan saya akan menyembah Bhatara kesana, dan saya akan menyediakan tukang sapu, memperbaiki yang telah rusak, pohon-pohon kayu yang ada di Bukit Bisbis, di Telaga Sawang yang dilaksanakan oleh Dukuh Gamongan, hendak menyatukan, dan mendukung I Dukuh Gamongan manukuhin, bertanggung jawab dan tidak dikenakan I Dukuh Gamongan meninggal tanggungan istana sampai keturunan, kewajiban, tak ada yang berkuasa menggantikan keturunan Dukuh Gamongan, lantas I Dukuh Gamongan menghaturkan suci seba alus ke Lempuyang, ke Bukit Bisbis, ke Telaga Sawang, memohonkan Ida Anake Agung, anugrah, lantas I Dukuh Gamongan, menghaturkan air suci, kepada Ida Anake Agung, Ida I Gusti Ngurah Made Karangasem, Ida I Gusti Ngurah Made Karangasem, pada akhirnya diserang Sibetan, dan kalah Sibetan, Ida Anake Agung, Ida I Gusti Ngurah Made Karangasem, membayar kaul seperti yang telah diucapkan dahulu, kepada I Dukuh Gamongan melayani tempat suci di Lempuyang, dilanjutkan oleh keturunannya, mengepalai, dan memeriksa bersama seluruh banjar Tuminggal, Katuarah, Siladumi, Sekar Gunung, itulah perintah dari Anak Agung, Ida I Gusti Ngurah Made Karangasem, serta seluruh kewajiban banjar Tuminggal, Katuarah, Siladumi, Sekar Gunung, beliau memohon bersama kalau senang mengabdi pada gustimu, saya akan membagi wilayah Tuminggal, Katuarah, Siladumi, Sekar Gunung, wilayah perbatasan Tuminggal, wilayah banjar Katuarah, wilayah banjar Siladumi, selesailah perbatasan itu, pembagianya, selatan jurang muncar, terus turun jurang, berbatasan campuhan (pertemuan 2 sungai bisa lebih), sungai tuminggal lagi menurun berbatasan sungai nyuling, aliran sungai nyuling, dibawahnya berbatasan batan carik sogsogan, belok tajem ketimur, perbatasan bangunan suci besar, turun keselatan Banjar Siladumi sampai perbatasan, ketimur perbatasan jurang, baratdaya berjalan diatas jembatan bambu, pas batas Tuminggal, berdasarkan pembagian, dua kali bulan ke sepuluh dan ke empat, Bendesa I Basangalas menghaturkan suci pebangkit kahadapan Bhatara Hyang Gnijaya, di Lempuyang pengampu I Dukuh Gamongan.

0 komentar:

Posting Komentar

Share

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites More